सर्वोच्च फैसला अनुसार अघि वढ्ने ससरकारी प्रतिवद्धताराजकमार श्रेष्ठ, काठमाण्डौ १४ भदौ,
उपराष्ट्रपती परमानन्द झाले सर्वोच्च अदालतको आदेश अनुसार तत्काल नेपाली भाषामा पुन सपथ नलिने प्रष्ट पार्नु भएको छ । आफ्नै कार्यालय वहादुर भवनमा पत्रकार सम्मेलन गरि उपराष्ट्रपती झाले सर्वोच्चको फैसलात असवैधानिक भएकाले पुन सपथ नदिने प्रष्ट पार्नु भयो । मातृ भाषामा सपथ लिन सकिने गरि अन्तरिम सविधान ससोधन भएपछि मात्र सपथका विषयमा सोच्न सकिने उहांले वताउनु भयो । उपराष्ट्रपति झाले आज अपराह्न सवा ४ वजे नेपालीमा पुन सपथ लिन गरेको आग्रह पनि अस्विकार गर्नु भएको छ । विहान वसेको मन्त्री परिषदको बैठकले सर्वोच्चको फैसलालाई सम्मान गर्दै नेपालीमा पुन सपथ लिन उपराष्ट्रपती झालाई आग्रह गरेको थियो । उपराष्ट्रपती झाले सर्वोच्चको फैसला सविधान र अदालतको महिमा तेजोवोध गर्ने तथा भाषा विवाद श्रृजना गर्ने उदेश्यले मात्र आएको आरोप लगाउन भयो । सर्वोच्च अदालतले उपराष्ट्रपतीलाई पुन सपथ गराउन राष्ट्रपतीलाई कुनै आदेश नदिनु तथा मुल रिटमा नभई अधिकारपृच्छा रिटमा आफुलाई ७ दिन भित्र सपथ लिन आदेश दिनुले मुलुकमा गम्भीर सवैधानिक सकट उत्पन्न भएको उहांले वताउनु भयो । आफुले नेपाली भाषाको सपथ पत्रमा गरेको हस्ताक्षर खारेज नभएको अवस्थामा पुन सपथ लिदा कुनलाई मान्यता दिने भन्ने आफ्नो प्रश्नमा जवाफ नपाइएको भन्दै उपराष्ट्रपती झाले सर्वोच्चको फैसला हास्यास्पद भएको टिप्पणी गर्नुभयो । यसैविच सरकारले उपराष्ट्रपती परमानन्द झाको सपथ प्रकरणमा सर्वोच्च अदालतको फैसला कार्यान्वयन गर्ने प्रतिवद्धता जनाएको छ । उपराष्ट्रपती झाको सपथका लागि राष्ट्रपति कार्यालय शितल निवासमा आयोजित समारोहमा सहभागि नहुनु भएपछि प्रधानमन्त्रीका राजनीतिक सल्लाहकार रघुजी पन्तले सर्वोच्चको फैसला अनुसार सरकार अघि वढ्ने जानकारी दिनुभयो । उपराष्ट्रपती झाको सपथका लागि प्रधानमन्त्री माधवकमार नेपाल सभामुख र मन्त्रीहरु राष्ट्रपतीको कार्यालयमा पग्नु भएको थियो । विहान वसेको मन्त्री परिषदको बैठकले सर्वोच्चको फैसला अनुसार उपराष्ट्रपतीको पुन सपथका लागि अपराह्न ४ वजेको समय तय गरेको थियो । उपराष्ट्रपती झा भने सर्वोच्चको फैसला असवैधानिक भएको भन्दै सपथ ग्रहणका लागि आयोजित समारोहमा जानु भएन । सर्वोच्च अदालतले साउन ९ गते उपराष्ट्रपती झाले हिन्दीमा लिएको सपथ खारेज गरेको थियो भने भदौ ७ गते नेपालीमा पुन सपथ लिने आदेश दिएको थियो । साथै सर्वोच्चले आजसम्ममा ७ दिनभित्र नेपालीमा पुन सपथ नलिने उपराष्ट्रपति पद कि्रयाशिल नरहने फैसला सुनाएको थियो ।
उपराष्ट्रपतीको पुर्ण वक्तव्य श्री सर्वोच्च अदालतको मिति २०६६।४।९ र मिति २०६६।५।७ को आदेश विरुद्ध श्री सर्वोच्च अदालतमा मिति ०६६।५।१२ गते पुनरावलोकनको निवेदन दर्ता गर्न पठाउँदा २०६६।४।९ को आदेशको हकमा दर्ता भई २०६६।५।७ को आदेशको हकमा दरपीठ आदेश भएको हुँदा त्यस अर्थमा सम्पूर्ण शपथ प्रकरण अदालत समक्ष विचाराधीन हुँदा ९कगदवगमष्अभ० पनि सम्पूर्ण नेपालका चासोको विषय भएकोले यो प्रेस रीलीज राष्ट्र र जनताका नाउंमा प्रेषित गर्दछु । २०६२-६३ को महान जनआन्दोलन एवम् महान मधेश आन्दोलनमा शहिदहरुको वगेका रगतबाट िसंचिएर स्थापित संघीय लोकतांत्रिक गणतन्त्र नेपालको प्रथम निर्वाचित उपराष्ट्रपतिको गरिमामय पदमा बसी देश र जनताको सेवा गर्ने मौका पाएकोमा आफुलाई गौरवान्वित महशुस गर्दछु र निर्वाचनमा समर्थन गर्ने सवै माननीय सभासदज्यूहरुलाई ह्दय देखि कृतज्ञता ज्ञापन गर्दछु ।
मेरो चाहना संक्रमण सकस र समस्यामा परेको मुलुकलाई झन झन समस्या र अपठ्यारोमा पार्नु कदापि होईन । म एउटा जिम्मेवार नागरिक पनि हुँ र समग्र राष्ट्रको प्रतिनिधि पनि । मेरो व्यक्तिगत समस्या मान अपमान प्रहार आघात ठूलो कुरा होईन । मलाई यो राष्ट्रको एकता अखण्डता सार्वभौमिकतामा अक्षुाण आस्था छ रहिरहन्छ । तर मेरो शपथग्रहणको परिपे्रच्छलाई यो मुलुकमा जसरी संङ्कीर्ण स्वार्थसाधनको माध्यम बनाइएको छ र ममाथी जसरी व्यक्तिगत प्रहार पनि भएको र भइरहेका छन् त्यसले मलाइ गहनरुपमा मर्माहत तुल्याएको छ । भाषाका कुरा जाति धर्म र सांस्कृतिका कुरा यो मुलुकका अत्यन्तै सम्वेदनशील कुरा हुन । अतीतमा जे भएपनि सवै भाषा सवै धर्म सवै जाति र हामी सवै समेत एक अर्काका परिपूरक हौं र हुनुपर्छ ।तर अझ सारा राष्ट्र कठिन परीक्षाको वेलामा रहेको अवस्थामा न्याय दिने निकायका महत्वपूर्ण व्यक्तिहरुले समेत आफनो ओहदा को अहंकारमा अंतरिम संविधानको अपव्याख्या गरि र न्यायको मर्म विसे्रर घोर अन्याय गरेका छन् ।
मेरो लागि सर्वोच्च अदालतको असम्बैधानिक फैसलालाई स्वीकारी पदमा वसिरहन सरल थियो । तर महान नेपाली जनताको समावेशी शान्ंत सुन्दर र समृद्ध नेपालको जुन आकांक्षा छ त्यो पुरातनवादी संङ्कीर्णतावादी र एकाङ्गी सोचले कदापि पूर्ण हुनसक्दैन । सर्वोच्चको फैसलाले अन्तरीम संविधान र स्वयम् सर्वोच्चको गरिमा र महिमाको तेजोवध गरेको छ । नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ सोही सालको फाल्गुन ३० गते देखि लागू भई राष्ट्र्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था २०६५÷२÷०६ को चौथो संशोधनबाट संविधानमा थपिएको छ । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था हुनुभन्दा अघिबाट नै अन्तरिम संविधानको भाग ४मा राज्यको दायित्व निर्देशक सिद्धान्त तथा नीतिहरुको धारा ३३घ धारा ३४ ५ धारा ३५३ मा उल्लेखित व्यवस्थाले विभिन्न भाषाभाषीहरु बीचको भेदभाव असमानतालाई अन्त्य गरी राष्ट्रिय एकतालाई सुदृढ गर्ने र राज्यको पुर्नसंरचना गरिने दायित्व र नीति राज्यले अवलम्बन गरिने भनिएको छ । धारा ३ ले ूबहुजातिय बहुभाषिक बहुधार्मिक बहुसांस्कृतिक समेतका विषयमा आस्थावान रही एकताको सूत्रमा आबद्ध सबै नेपाली जनता समष्टिगत रुपमा राष्ट्र होू लेखिएको छ । यसै प्रकार नागरिकको मौलिक हकको सन्दर्भमा ूकुनै भाषा वा बैचारिकताको आधारमा नागरिकमाथि भेद-भाव गरिने छैनू-भनिएको छ । यस प्रकार राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था हुनुभन्दा अगावै संविधान लागू हुँदाको अवस्था देखि संविधानले स्वीकारेको मर्म सिद्धान्त र नीतिहरुको विपरीत पछि थपिएका ूअनुसुचि- १क अनुसार नेपाली भाषामा दिएको सपथको ढाँचा अनुसार नै नेपाली भाषा मै म उपराष्ट्रपतिले पद र गोपनियताको सपथ लिनु पर्छ भनि मैले २०६५÷४÷८ मा लिएको सपथ असंवैधानिक ठहराई अदालतको निर्णय संविधानको मर्म लोकतन्त्र को मान्यता तथा प्रजातन्त्रको भावनाको विपरीत समग्र नेपाली जनताको मातृभाषा प्रयोग गर्ने मौलिक हक विरोधी रहेको छ । सर्वोच्चको संविधान विपरीत यो फैसलालाई सरकारी र केहि राजनैतिक दलको मौनता ले समर्थन गरेको पाइयो । संवैधानिक मर्म र मान्यता विपरीत रहेको यस फैसलालाई मान्न मेरो आत्माले स्विकार नगरेको अवस्था एकातिर छ भने अर्कोतर्फ धारा ३६झ २ अनुसार राष्ट्रपतिवाट म उपराष्ट्रपतिले २०६५÷४÷८ मा लिएका पद तथा गोपनियताको सपथलाई राष्ट्रपतिले विगत एक वर्ष देखि आत्मसात र स्वीकार गरिएको अवस्थामा सर्वोच्च अदालतको न्यायाधीशज्यूहरुबाट भएको २०६६÷४÷९ को आदेशमा उपराष्ट्रपतिलाई पुनः सपथ गराउन अदालतबाट राष्ट्रपतिलाई निर्देशन वा आदेश नभएको अवस्थामा राष्ट्रपतिले पुनः सपथ गराउनु पर्ने विषयले आफैमा गंभीर संवैधानिक संकट उत्पन्न गरेको छ । सपथ भाषाको लागि पनि लिइदैन देशको हित र जनता प्रतिको समर्पणको लागि लिइने हो । राष्ट्रियता भावनावाट प्रतिविम्वित हुन्छ भाषाबाट होइन । २०६५÷४÷८ मा सपथ िलंदा यो मुलुकका पूर्व सरकार र राष्ट्रप्रमुख श्री गिरिजा प्रसाद कोईराला हालका राष्ट्रपति डा। रामवरण यादव तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश श्री केदार प्रसाद गिरी तत्कालिन सभामुख वैदेशीक कूटनितीक निकायका प्रमुखहरु माननीय मंत्री एवं सभासदहरु नेपाल सरकारका संवैधानिक अंगका पदाधिकारीहरु राजनैतिक दलका प्रतिनिधीहरु तथा स्वदेशी र विदेशी पत्रकार नागरिक समाज र नेपाली जनता समक्ष लिईसकेको सपथलाई कानूनी दायराभित्र पारी पूर्वाग्रही रुपमा मुद्दा दिई तत्काल का प्रधानन्यायाधीशले स्वीकारेको सपथलाई पूर्वाग्रहीकै रुपमा सर्वोच्च न्यायालयका पछि आउने प्रधानन्यायाधीशकै बेन्चवाट वदर गर्ने आदेश समेत भएको र सो आदेश मबाट २०६५÷४÷८ को हस्ताक्षरित नेपाली भाषाको सरकारी अभिलेखमा रहेको सपथ पत्र सो आदेशबाट बदर नभै कायमै रहेको अवस्थामा मैले पुनः सपथ लिँदा अब कुन भाषाको सपथपत्रलाई सरकारी अभिलेखका लागि प्रमाणित गरी दिने हो यसै सम्बन्धमा अदालत समक्ष राखिएको जिज्ञासाको कुनै जवाफ नपाइएकोले यी विषयहरु आफैमा अन्यौलको वातावरण सृजना गरेको छ तसर्थ पुनः शपथ लिने आदेशको औचित्य छैन । नेपाली भाषाको सपथ पत्रलाई मैले हस्ताक्षरगरी नेपाली भाषा प्रतिको सम्मान र सरकारी काम काजको भाषाको औपचारिकता पूरा गरैकै थिएँ । संघियतातर्फ उन्मुख रहेको यस मुलुकमा भावना भन्दा पनि ढाँचा ९ायचुबत० संग भाषालाई जोडी अपव्याख्या गरि राष्ट्रियताको व्याख्या गर्ने जड।सूत्रवादी चिन्तन र शाव्दिक समावेशीको नारा एवं मातृभाषा को अनादर ले राष्ट्रलाई हानी नै पुर् याउँछ ।
२०६६÷४÷९ मा नेपाली भाषा मै शपथ लिनु पर्छ भनी सर्वोच्च अदालतको पूर्वाग्रही आदेशको विधिवत् जानकारी म उपराष्ट्रपतिलाई आउनु भन्दा अगाडी नै उपराष्ट्रपतिलाई आफनो पदवाट मुक्त गर्नु भनी अधिकारपृच्छाको अर्को रीट सर्वोच्च अदालतले २०६६।४।१३ मा स्वीकार गरेको छ । फैसला वा आदेश अन्तिम भए पश्चात् सोको कार्यान्वयनको पक्ष शुरु हुने न्यायायिक सिद्धान्त र कानूनी व्यवस्थालाई पनि शपथ प्रकरणमा सर्वोच्चको आदेशले लत्याई मूढे अहंकारको प्रदर्शन गरेको छ । वर्तमान संविधान अन्तरीम संविधान हो । अन्तरीमको अर्थनै तत्कालिक कतयउ नबउ बचचबलनझभलत हुन्छ । यस संविधानलाई भारत वा अमेरिकी संविधानको समकक्ष राख्न मिल्दैन । बंगलादेशको संविधानमा मातृभाषा बंगला हो तर देशको कामकाज अधिकांश अंग्रेजीमा हुन्छ । भारतीय संविधानको आठौं अनुसूचीमा आसामी देखी उर्दू भाषा सम्मको उल्लेख छ तर अंग्रेजीको कही उल्लेख छैन तर देशको सम्पूर्ण काज अंग्रेजीमानै हुन्छ र सो अनुसूचिमा नेपाली भाषाको स्थान मैथिली भन्दा माथि छ । गत जनगणनावाट जस्को आधारमा वर्तमान संविधानसभाको चूनाव भएको छ पनि नेपालमा बोलिने भाषाको स्थान क्रममा १६ औं स्थान हिन्दीको छ र हाम्रा संविधानले नेपालमा बोलिने सबै मातृभाषालाई राष्ट्रभाषाका स्थान दिएको छ । अतः महज भाषिक विवादको श्रृजना गर्ने उद्देश्य वाहेक सर्वोच्च अदालतको आदेशको अर्को अर्थ छैन ।उत्प्रेषण र परमादेश निमित्त संयुक्त इजलाश र त्यस्को द्यथ उचयमगअत को रुपमा परेको पछिल्ला अधिकारपृच्छाको रीट सुनुवाईकालागि ५जनाको फूल वेन्च गठन हुनु आफैमा अनौठा छ । अधिकारपृच्छावाट शपथ ग्रहण गराउने आदेश हुन रीट सिद्धान्त विपरीत छ । शपथ गर्न शुरुको आदेशमा परमादेश जारी नहुने तर पछिको अधिकारपृच्छावाट शपथ गराउने भनि भएको आदेश पूर्णरुपेण हस्यास्पद र गलत हो । सर्वोच्च अदालतको शपथ प्रकरण सम्बन्धी अधिकार पृच्छा रीटमा भएको ०६६÷५÷७ को अन्तरीम आदेशमा ७ दिन भित्र शपथ लिनु वा उपराष्ट्रपति निष्कृय भई रहनु भन्ने रहेकोमा यी दुई मध्ये मैले जे रोजेपनि सर्वोच्चको फैसलालाई सम्मान नै हुन्छ भन्ने ठानेको छु ।
नेपाली जनताको मातृभाषाको सम्मान सरकारी स्तर र सर्वोच्च अदालत कै पूर्व फैसलाहरु व्ााट हालसम्म हुन नसकेको अवस्था छ अतः सरकार र संविधान सभाले मातृभाषाहरु लाई सम्म्ाान गरे पश्चात मात्र मैले शपथ लिने विषय मा सोच्न सक्छु ।नेपालमा वास्तविक गणतन्त्र स्थापना होस् । भाषा िलंग वर्ण जात र क्षेत्र का आधारमा कसै संग भेदभाव नहोस् । प्रत्येक नेपाली आ-आफनो भाषा संस्कृति सभ्यता र आत्मसम्मान रक्षार्थ सार्थक पहल गर्न पाऊन् यही मेरो भावना हो । सम्मान पाउनलाई अरुलाई सम्मान पनि गर्नु पर्छ । सवै मातृभाषाको सम्मान भएमा मात्र नेपाली भाषा पनि सम्मानित हुन सक्छ । वहुभाषीक यस मुलुकमा भावना भाषा र राष्ट्रियता माथि गरिएको प्रहारका विपक्षमा रहि सघाउनु हुने भएका सवै धन्यवादका पात्र छन् । धन्यवाद ।
मेरो चाहना संक्रमण सकस र समस्यामा परेको मुलुकलाई झन झन समस्या र अपठ्यारोमा पार्नु कदापि होईन । म एउटा जिम्मेवार नागरिक पनि हुँ र समग्र राष्ट्रको प्रतिनिधि पनि । मेरो व्यक्तिगत समस्या मान अपमान प्रहार आघात ठूलो कुरा होईन । मलाई यो राष्ट्रको एकता अखण्डता सार्वभौमिकतामा अक्षुाण आस्था छ रहिरहन्छ । तर मेरो शपथग्रहणको परिपे्रच्छलाई यो मुलुकमा जसरी संङ्कीर्ण स्वार्थसाधनको माध्यम बनाइएको छ र ममाथी जसरी व्यक्तिगत प्रहार पनि भएको र भइरहेका छन् त्यसले मलाइ गहनरुपमा मर्माहत तुल्याएको छ । भाषाका कुरा जाति धर्म र सांस्कृतिका कुरा यो मुलुकका अत्यन्तै सम्वेदनशील कुरा हुन । अतीतमा जे भएपनि सवै भाषा सवै धर्म सवै जाति र हामी सवै समेत एक अर्काका परिपूरक हौं र हुनुपर्छ ।तर अझ सारा राष्ट्र कठिन परीक्षाको वेलामा रहेको अवस्थामा न्याय दिने निकायका महत्वपूर्ण व्यक्तिहरुले समेत आफनो ओहदा को अहंकारमा अंतरिम संविधानको अपव्याख्या गरि र न्यायको मर्म विसे्रर घोर अन्याय गरेका छन् ।
मेरो लागि सर्वोच्च अदालतको असम्बैधानिक फैसलालाई स्वीकारी पदमा वसिरहन सरल थियो । तर महान नेपाली जनताको समावेशी शान्ंत सुन्दर र समृद्ध नेपालको जुन आकांक्षा छ त्यो पुरातनवादी संङ्कीर्णतावादी र एकाङ्गी सोचले कदापि पूर्ण हुनसक्दैन । सर्वोच्चको फैसलाले अन्तरीम संविधान र स्वयम् सर्वोच्चको गरिमा र महिमाको तेजोवध गरेको छ । नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ सोही सालको फाल्गुन ३० गते देखि लागू भई राष्ट्र्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था २०६५÷२÷०६ को चौथो संशोधनबाट संविधानमा थपिएको छ । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था हुनुभन्दा अघिबाट नै अन्तरिम संविधानको भाग ४मा राज्यको दायित्व निर्देशक सिद्धान्त तथा नीतिहरुको धारा ३३घ धारा ३४ ५ धारा ३५३ मा उल्लेखित व्यवस्थाले विभिन्न भाषाभाषीहरु बीचको भेदभाव असमानतालाई अन्त्य गरी राष्ट्रिय एकतालाई सुदृढ गर्ने र राज्यको पुर्नसंरचना गरिने दायित्व र नीति राज्यले अवलम्बन गरिने भनिएको छ । धारा ३ ले ूबहुजातिय बहुभाषिक बहुधार्मिक बहुसांस्कृतिक समेतका विषयमा आस्थावान रही एकताको सूत्रमा आबद्ध सबै नेपाली जनता समष्टिगत रुपमा राष्ट्र होू लेखिएको छ । यसै प्रकार नागरिकको मौलिक हकको सन्दर्भमा ूकुनै भाषा वा बैचारिकताको आधारमा नागरिकमाथि भेद-भाव गरिने छैनू-भनिएको छ । यस प्रकार राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको व्यवस्था हुनुभन्दा अगावै संविधान लागू हुँदाको अवस्था देखि संविधानले स्वीकारेको मर्म सिद्धान्त र नीतिहरुको विपरीत पछि थपिएका ूअनुसुचि- १क अनुसार नेपाली भाषामा दिएको सपथको ढाँचा अनुसार नै नेपाली भाषा मै म उपराष्ट्रपतिले पद र गोपनियताको सपथ लिनु पर्छ भनि मैले २०६५÷४÷८ मा लिएको सपथ असंवैधानिक ठहराई अदालतको निर्णय संविधानको मर्म लोकतन्त्र को मान्यता तथा प्रजातन्त्रको भावनाको विपरीत समग्र नेपाली जनताको मातृभाषा प्रयोग गर्ने मौलिक हक विरोधी रहेको छ । सर्वोच्चको संविधान विपरीत यो फैसलालाई सरकारी र केहि राजनैतिक दलको मौनता ले समर्थन गरेको पाइयो । संवैधानिक मर्म र मान्यता विपरीत रहेको यस फैसलालाई मान्न मेरो आत्माले स्विकार नगरेको अवस्था एकातिर छ भने अर्कोतर्फ धारा ३६झ २ अनुसार राष्ट्रपतिवाट म उपराष्ट्रपतिले २०६५÷४÷८ मा लिएका पद तथा गोपनियताको सपथलाई राष्ट्रपतिले विगत एक वर्ष देखि आत्मसात र स्वीकार गरिएको अवस्थामा सर्वोच्च अदालतको न्यायाधीशज्यूहरुबाट भएको २०६६÷४÷९ को आदेशमा उपराष्ट्रपतिलाई पुनः सपथ गराउन अदालतबाट राष्ट्रपतिलाई निर्देशन वा आदेश नभएको अवस्थामा राष्ट्रपतिले पुनः सपथ गराउनु पर्ने विषयले आफैमा गंभीर संवैधानिक संकट उत्पन्न गरेको छ । सपथ भाषाको लागि पनि लिइदैन देशको हित र जनता प्रतिको समर्पणको लागि लिइने हो । राष्ट्रियता भावनावाट प्रतिविम्वित हुन्छ भाषाबाट होइन । २०६५÷४÷८ मा सपथ िलंदा यो मुलुकका पूर्व सरकार र राष्ट्रप्रमुख श्री गिरिजा प्रसाद कोईराला हालका राष्ट्रपति डा। रामवरण यादव तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश श्री केदार प्रसाद गिरी तत्कालिन सभामुख वैदेशीक कूटनितीक निकायका प्रमुखहरु माननीय मंत्री एवं सभासदहरु नेपाल सरकारका संवैधानिक अंगका पदाधिकारीहरु राजनैतिक दलका प्रतिनिधीहरु तथा स्वदेशी र विदेशी पत्रकार नागरिक समाज र नेपाली जनता समक्ष लिईसकेको सपथलाई कानूनी दायराभित्र पारी पूर्वाग्रही रुपमा मुद्दा दिई तत्काल का प्रधानन्यायाधीशले स्वीकारेको सपथलाई पूर्वाग्रहीकै रुपमा सर्वोच्च न्यायालयका पछि आउने प्रधानन्यायाधीशकै बेन्चवाट वदर गर्ने आदेश समेत भएको र सो आदेश मबाट २०६५÷४÷८ को हस्ताक्षरित नेपाली भाषाको सरकारी अभिलेखमा रहेको सपथ पत्र सो आदेशबाट बदर नभै कायमै रहेको अवस्थामा मैले पुनः सपथ लिँदा अब कुन भाषाको सपथपत्रलाई सरकारी अभिलेखका लागि प्रमाणित गरी दिने हो यसै सम्बन्धमा अदालत समक्ष राखिएको जिज्ञासाको कुनै जवाफ नपाइएकोले यी विषयहरु आफैमा अन्यौलको वातावरण सृजना गरेको छ तसर्थ पुनः शपथ लिने आदेशको औचित्य छैन । नेपाली भाषाको सपथ पत्रलाई मैले हस्ताक्षरगरी नेपाली भाषा प्रतिको सम्मान र सरकारी काम काजको भाषाको औपचारिकता पूरा गरैकै थिएँ । संघियतातर्फ उन्मुख रहेको यस मुलुकमा भावना भन्दा पनि ढाँचा ९ायचुबत० संग भाषालाई जोडी अपव्याख्या गरि राष्ट्रियताको व्याख्या गर्ने जड।सूत्रवादी चिन्तन र शाव्दिक समावेशीको नारा एवं मातृभाषा को अनादर ले राष्ट्रलाई हानी नै पुर् याउँछ ।
२०६६÷४÷९ मा नेपाली भाषा मै शपथ लिनु पर्छ भनी सर्वोच्च अदालतको पूर्वाग्रही आदेशको विधिवत् जानकारी म उपराष्ट्रपतिलाई आउनु भन्दा अगाडी नै उपराष्ट्रपतिलाई आफनो पदवाट मुक्त गर्नु भनी अधिकारपृच्छाको अर्को रीट सर्वोच्च अदालतले २०६६।४।१३ मा स्वीकार गरेको छ । फैसला वा आदेश अन्तिम भए पश्चात् सोको कार्यान्वयनको पक्ष शुरु हुने न्यायायिक सिद्धान्त र कानूनी व्यवस्थालाई पनि शपथ प्रकरणमा सर्वोच्चको आदेशले लत्याई मूढे अहंकारको प्रदर्शन गरेको छ । वर्तमान संविधान अन्तरीम संविधान हो । अन्तरीमको अर्थनै तत्कालिक कतयउ नबउ बचचबलनझभलत हुन्छ । यस संविधानलाई भारत वा अमेरिकी संविधानको समकक्ष राख्न मिल्दैन । बंगलादेशको संविधानमा मातृभाषा बंगला हो तर देशको कामकाज अधिकांश अंग्रेजीमा हुन्छ । भारतीय संविधानको आठौं अनुसूचीमा आसामी देखी उर्दू भाषा सम्मको उल्लेख छ तर अंग्रेजीको कही उल्लेख छैन तर देशको सम्पूर्ण काज अंग्रेजीमानै हुन्छ र सो अनुसूचिमा नेपाली भाषाको स्थान मैथिली भन्दा माथि छ । गत जनगणनावाट जस्को आधारमा वर्तमान संविधानसभाको चूनाव भएको छ पनि नेपालमा बोलिने भाषाको स्थान क्रममा १६ औं स्थान हिन्दीको छ र हाम्रा संविधानले नेपालमा बोलिने सबै मातृभाषालाई राष्ट्रभाषाका स्थान दिएको छ । अतः महज भाषिक विवादको श्रृजना गर्ने उद्देश्य वाहेक सर्वोच्च अदालतको आदेशको अर्को अर्थ छैन ।उत्प्रेषण र परमादेश निमित्त संयुक्त इजलाश र त्यस्को द्यथ उचयमगअत को रुपमा परेको पछिल्ला अधिकारपृच्छाको रीट सुनुवाईकालागि ५जनाको फूल वेन्च गठन हुनु आफैमा अनौठा छ । अधिकारपृच्छावाट शपथ ग्रहण गराउने आदेश हुन रीट सिद्धान्त विपरीत छ । शपथ गर्न शुरुको आदेशमा परमादेश जारी नहुने तर पछिको अधिकारपृच्छावाट शपथ गराउने भनि भएको आदेश पूर्णरुपेण हस्यास्पद र गलत हो । सर्वोच्च अदालतको शपथ प्रकरण सम्बन्धी अधिकार पृच्छा रीटमा भएको ०६६÷५÷७ को अन्तरीम आदेशमा ७ दिन भित्र शपथ लिनु वा उपराष्ट्रपति निष्कृय भई रहनु भन्ने रहेकोमा यी दुई मध्ये मैले जे रोजेपनि सर्वोच्चको फैसलालाई सम्मान नै हुन्छ भन्ने ठानेको छु ।
नेपाली जनताको मातृभाषाको सम्मान सरकारी स्तर र सर्वोच्च अदालत कै पूर्व फैसलाहरु व्ााट हालसम्म हुन नसकेको अवस्था छ अतः सरकार र संविधान सभाले मातृभाषाहरु लाई सम्म्ाान गरे पश्चात मात्र मैले शपथ लिने विषय मा सोच्न सक्छु ।नेपालमा वास्तविक गणतन्त्र स्थापना होस् । भाषा िलंग वर्ण जात र क्षेत्र का आधारमा कसै संग भेदभाव नहोस् । प्रत्येक नेपाली आ-आफनो भाषा संस्कृति सभ्यता र आत्मसम्मान रक्षार्थ सार्थक पहल गर्न पाऊन् यही मेरो भावना हो । सम्मान पाउनलाई अरुलाई सम्मान पनि गर्नु पर्छ । सवै मातृभाषाको सम्मान भएमा मात्र नेपाली भाषा पनि सम्मानित हुन सक्छ । वहुभाषीक यस मुलुकमा भावना भाषा र राष्ट्रियता माथि गरिएको प्रहारका विपक्षमा रहि सघाउनु हुने भएका सवै धन्यवादका पात्र छन् । धन्यवाद ।
No comments:
Post a Comment